Çanakkale Peynir Helvası, Çanakkale'nin meşhur tatlarından biridir peynir helvası. Çanakkale iline bağlı olan Ezine ilçesinin kendine has doğal peyniri olan Ezine peyniriyle yapılmaktadır. Ezine, tarihi geçmişiyle Ege denizine olan bağlantısı ve şifalı yer altı suları, pek çok doğal, yöresel lezzetli tatlarıyla görsel zenginliğini bünyesinde barındıran nadir ilçelerimizden bir tanesidir.

Çanakkale peynir helvası, üretimi çok uzun bir geçmişe sahiptir. Ancak ticari anlamda üretiminin 30-35 yıl öncesine dayanıldığı söylenmektedir. Bu peynir helvasını ilk üretmeye başlandığı yıllarda Çanakkale iline bağlı ilçelerde yalnızca kendi yöre halkı tarafından bilinen ve tüketilen bir değer iken, Marmara Bölgesi civar illerinde de benzer üretimi yapılan peynir helvasının çıkış noktası ve merkezi Çanakkale ilimizdir. Günümüzde ise peynir helvası diğer illerimizde ve yörelerimizde de yapılmaktadır. Kendine has kokusu, aroması, özgün lezzeti ve kalitesiyle zaman içerisinde kendini tanıtmıştır. Eskiden sadece yazları yapılan peynir helva üretimi günümüzde bütün yıla yayılmıştır. Peynir Helvası üretimi Çanakkale merkezde tamamı aile işletmesi olan 9 işletmede üretimi yapılmaktadır. Peynir helvasını üretimi pasta ve tahin imalathanesinde yapılmaktadır. İçeriği tamamen doğal, hiçbir katkı madde içermemektedir. Peynir helvası iki çeşittir. Fırınlanmış ve fırınlanmamış sade helva olmak üzere iki tip üretimi yapılmaktadır. Fırınlama aşamasına kadar iki ürün yapılışında fark yoktur. Yapılış farklılıklarını bazı illere göre değiştirmişlerdir. Bazı illerimizde üretimi yapılan Peynir Helvasının üretimini yapan ustalar marifetli ellerinin sırlarını, tariflerini gizli tutarlar. Çanakkale Peynir Helvasının ana bileşeni tuzsuz taze peyniridir. Önceleri bu helva sadece tuzsuz taze koyun peynirinden yapılırken, şimdilerde öncelik olarak tuzsuz taze keçi ve inek, koyun peynirinden de yapılmaktadır. Şeker, yumurta ve irmik diğer malzemeleri oluşturmaktadır. Bazı yörelerde sıvı yağ veya margarinde koyuluyor bazı tariflerde de eskiden teyzelerimiz irmik yerine un da koyarlarmış.

Çanakkale Peynir Helvasının ilk yapım aşaması ana malzemesi olan peynir yapımıyla başlamaktadır. Taze beyaz peynir diğer bir adı ise telemedir. Taze sağılmış süte peynir mayası katılarak hazırlanan fermente bir süt ürünüdür. Peynir mayasıyla mayalanan sütten 45-60 dk sonra pıhtı oluşmaktadır. Mayalama süresinin bitimi sonrasında süzülür, yani peynir kalıpları peynir altı suyundan ayrıştırılır, biraz dinlendirilir. Sonra yapım aşamasına geçilir.

Yapılışı: Bir tencere içerisine önce peynir konur ve ezilir. Ocağa konur eriyene kadar tahta kaşıkla ateşte karıştırılır. Erimeye başlayan peynirin üzerine 1 adet yumurta sarısı konur ve tahta kaşıkla sürekli karıştırılır. Üzerine irmik dökülür ve karıştırmaya devam edilir, hafif ateşte peynirle yumurta sarısı, irmik özleşene kadar aynı un helvası yapar gibi sürekli karıştırarak pişirilir. Bu karışımın üzerine toz şeker dökülüp, tahta kaşıkla sürekli karıştırmaya devam edilir. Aynı toplanmış bir hamur iken şeker dökülünce ve eriyince sulanıyor, şeker eriyene kadar karıştırıp kaynatıyoruz. Sonra servis edeceğimiz kaselere boşaltılır. Sıcak olarak yenilebildiği gibi en makbulü soğuk olarak yenmesidir.

İşlem ve malzemeler fırınlanmamış helvayla aynı tek fark şeker döktükten sonra kaynayacak ve tepsiye dökülecek fırına sürülecek. Üzeri kızarana kadar fırında pişirilecek. Servisi için helvadan servis tabağına konur yanına mutlaka dondurma konur öyle servis yapılırsa çok lezzetli bir tat oluşur.